viernes, 31 de enero de 2014




 Darie Novăceanu - Poeme
           

 NEÎNDUPLECATA  ORĀ

Intoarce timpu-n arbori ceasul care,
deloc pios, la prima lui bătaie,
ridică-n frunza verii vâlvătaie
de toamnă rece şi neîndurare.

Doar vântul şi tăcerea mai îndoaie,
fără de păsări, crengile uşoare.
Rodeşte nechemată din uitare
singurătatea-ntre pereţi de ploaie.

Neabătută oră, atâta de precisă,
când simţi cum peste suflet şi coline
vin nori şi pleacă doruri. Şi-i tot una

de-nchizi fereastra, ori de-o laşi deschisă
spre codrul stins, prin care numai luna
va mai vâna cerbii visaţi de tine.


            LA JUMĀTATEA DRUMULUI

Iată, părul alb începe să-mi spună
că se va face toamnă şi în pădurea mea.
Am cheltuit până acum o jumătate de lună,
îmi mai rămâne numai o jumătate de stea.

Nu ştiu cum a fost, nu ştiu nici dacă
a fost sau nu a fost. Nimeni nu ştie.
Dar ştiu că, fără frunză, pădurea o să tacă,
atâta timp cât iarnă va fi fiind să fie.

Jumătate de moarte a rămas pe drumuri umblate,
nu ştiu pe unde umblă singură cealălaltă.
Dar nimănui, asta ştiu, nu-i sunt date
trei jumătăţi de lună laolaltă.

Şi or să cadă brume, zăpezile-or să vină,
arse, în ploaie şi vânt, frunzele se vor pierde.
Oh, toamna, pădurea are cea mai frumoasă lumină,
visând cu toţi copacii imposibilul verde.



            PAŞI PE APE

Din nu stiu care parte a timpului s-aude
un pas ce nu mai este, dar care-a fost al meu;
vine desculţ şi singur prin ierburile ude
şi pleacă iar, tot singur şi îndoit mereu.

S-apropie o clipă şi stă pe loc şi piere,
se pierde-n niciunde ca frunza-n întomnare,
murmur timid sub ora umplută cu tăcere,
pas de copil la prima şi ultima plecare

Ecou ce se repetă la nesfârşit în mine,
acu  când nu mai poate nimeni să-i răspundă,
izvor al purităţii grăbit nu ştiu de cine
s-ajungă-n larg, ca toate, şi să devină undă.

Pierdut de mult, mi-e bine când îl aud aproape,
pas neînfrânt de nimeni, străbătând aceste
păduri, izbânzi, înfrângeri, paşi pe ape
şi tot ce timp se cheamă, iar uneori şi este.

                                    ENEIDA, IV

Nu m-am schimbat deloc. Aceleaşi ape
m-aduc din nou la porţile de-aramă,
să-ţi spun cum sufletul mi se destramă
înstrăinat de când nu-mi eşti aproape.

Rana-mi hrăneşte trupul şi dau vamă
la oameni şi la zei, strângând sub pleoape
veacuri şi zări sub cerul în care nu încape
atât blestem lângă atâta teamă.

Acelaşi sunt, şi mă întorc de-acuma,
cu Palinur cel bun dormind la proră,
să-ţi spun ce nu ţi-am spus, cerându-ţi numa

focul să-mi stingi, şi veşnic monotona
viaţă de unul singur, iubindu-ţi aurora
cum te iubeam când te chemai Didona.

                                   PIERDERE

Să ningă doar, ne-am spus, şi prin zăpadă
ne vom tăia pe sub copaci cărare
de nimenea ştiută, nimeni din depărtare,
pe unde am plecat, să ne mai vadă.

Ne-om pierde aşa, ca dintr-o întâmplare,
lăsând luceferi calzi pe noi să cadă,
eroi dintr-o nescrisă de nimenea baladă,
învinşi de-o dragoste prea mare.

Să ningă doar, ne-am spus, şi ne vom pierde
prin alba puritate împreună.
A nins mereu, pe unde-a nins e verde

cărarea neumblată decât poate de lună.
Nu ne-am pierdut, în schimb, deloc uşoare
purtăm zăpezi la tâmple fiecare.

        
 CASA AMINTIRII

Creşte iarba, casa ţi-o inundă;
o să fie-un câmp aici, odată,
şi arbori cu scuturată
de brume frunza rotundă.

Doar pasărea alungată
vine să se mai ascundă
sub streaşina mult prea scundă,
de jur împrejur vegheată.

Numai pasărea priveşte
cum prin pietre răsărită,
verde fir de dinamită,

iarba casa-ţi năpădeşte.
Fiindcă altceva nu ştie
decât să fie câmpie.

lunes, 27 de enero de 2014



Darie Novăceanu














 Fluturi de ghiaţă


N-a căzut nicicând mai multă zăpadă
Decât acum, când ninge-n amintire.
Potop de fluturi albi curg în neştire
din cerurile scufundate de mult. O cavalcadă

de ani – ai mei -, precum o troienire,
înscrişi pe tâmple, semn de netăgadă
că nu mai sunt. Rămaşi doar în baladă,
revin acum, când ninge din cer cu amăgire.

Se şterg sub albul pur, ca o iertare,
cărările ştiute doar de tine,
când alte drumuri îţi erau închise.

Alb, numai alb, iluzii şi-mpăcare.
Ninge ca niciodată, ninge ca în vise,
cu fluturi albi pe verzile coline.

(Februarie 2002)

domingo, 26 de enero de 2014







Un Polifemo que alabaría Tzara

DESDE RUMANIA el poeta Darie Novăceanu nos envía la versión rumana de la obra poética com­pleta de Luís de Góngora: un Góngora, para quie­nes desconocemos la lengua de Mihail Eminescu y de Lucian Blaga, verdaderamente insólito y más misterioso aún: O, ziduri fără seaman! turnuri încununate / de glorie, de cinste şi de vitejie!/ O, râu imens, tu, rege pe-ntreaga-Andaluzie, / cu ţărmuri ce scînteie bătute-n nestemate!, que corresponde a la primera cuarteta del soneto A Córdoba, y esto: Sonore, —aceste rime ce mi au fost dictate, / bucólica dar culta, de Talia, la clipa / de purpură— o, - conte preaînalte , que son los tres primeros versos del Polifemo: Estas que me dictó rimas sonoras,/ culta si, aunque bucólica Talia /  -¡oh, excelso conde!—, en las purpúreas horas, etcétera. Un Polifemo que alabaría Tzara de haberlo conocido com­pleto en su lengua materna, y que por otra parte es un enfático homenaje al poeta cordobés, quien reafirma su actualidad no únicamente en las letras de Hispanoamérica sino también respecto a las li­teraturas europeas.
PERO, ¿POR QUE? un poeta rumano contempo­ráneo se preocupa por traducir a un poeta español del siglo XVI? Los límites de las nacionalidades, incluso de las lenguas —aunque en ello vaya el es­fuerzo de muchos años— no son un problema sus­tancial para la poesía; y por supuesto que las dife­rencias de épocas tampoco. La poesía justamente salva esas precisiones: la alta poesía, y Darie Novăceanu asume el riesgo a favor de una corresponden­cia espiritual, de una coherencia por deslindar mé­todos e intenciones y encontrar formas colectivas de visión poética, vertiendo a un poeta completo y clásico, profundamente español, y para utilizar pa­labras de Dámaso Alonso, “no al poeta enmarañado y confuso para quien superficialmente lo lee, sino esa poesía estricta y libre de toda niebla, no sólo en su externo y deslumbrante colorismo, sino tam­bién en su interna armazón sintáctica, llevada a fuerza (te precisión a las lindes de lo matemático..."
DON LUÍS de Góngora pertenece a ese grupo de creadores que despiertan la pasión o el snobis­mo, o en el extremo, un sentimiento de aberración: nunca es un poeta accesible, sino siempre difícil y profundo: siempre polémico. Por ello el destino de la obra de Góngora tiene mayor cercanía con el siglo XX que con los dos anteriores; ese silencio de un poco más de dos siglos en que permaneció su poesía ha sido ampliamente explicado por Alfonso Reyes y por Dámaso Alonso; y existe un paralelis­mo en cuanto a su «descubrimiento con el caso de Calderón: éste fue puesto en boga por el romanti­cismo alemán; Góngora por el simbolismo francés: ambos recuperados por las letras hispánicas. Góngora, dice Dámaso Alonso, fue exhumado por los simbolistas e introducido a España par Rubén Darío; pero tanto en los simbolistas como en Darío, Góngora únicamente actúa como una influencia de ca­rácter tangencial, nunca determinativa. En el caso de Verlaine, cuya admiración por el poeta comenta en varías ocasiones a Rubén Darío, dice Alonso, que aquel apenas balbuceaba el español. Para los france­ses, Góngora representaba más que nada un símbolo, una curiosidad materia da investigación; funcionaba más bien como un portador de originalidad, de cambio, no como un poeta que arraigara una influencia profunda.
Y es interesante el hecho de que se haya establecido un paralelismo entre Mllarmé y Góngora, por las peculiaridades de ambos poetas, ya que el primero, sin haberlo leído, "mues­tra en su poesía algunos puntos de extraña coincidencia con el autor de las Soledades". Pero sin lugar a dudas es Alfonso Reyes, en sus "Cuestionas gongorinas", y el mismo Dámaso Alonso, en sus “Estudios y ensayos gongorinos", quienes en español y en otros idiomas más han aportado al conocimiento y a acercar a Góngora a nuestro tiempo.
AHORA, PARA Rumania, a través de más de diez años de tentativas y de trabajos, Novăceanu recupera, para la cultura de su país, la poesía de Góngora, lo que le valió hace unos días el premio 1982 que el Ministerio de Cultura Español otorga a la más importante traducción de un autor español  en lengua extranjera.
Darie Novăceanu nació en Oltenia, en 1937. Ha viajado por Sudamérica y Cuba; he esta­do dos largas temporadas en nuestro país y varias veces en España. A él debemos las versiones moder­nas de Tudor Arghezi, George Bacovia y Blaga (Pablo Neruda y María Teresa León y Rafael Alberti también tradujeron poesía rumana); una antolo­gía de poesía joven rumana y dos de poesía contem­poránea, vertidas al castellano. Por otra parte ha traducido a su lengua la obra de Juan Ramón Jimé­nez, Jorge Luís Borges, Gabriel García Márquez, Félix Grande, entre otros; prepara una vasta edición de la poesía de Octavio Paz. Novăceanu, además de ser uno de los poetas más importantes de Rumania, ha difundido su cultura: la espiritualidad y la sen­sibilidad de un pueblo latino a través de la univer­salidad de su literatura.

                                                                                                                         Mario del Valle
..........................................................................
(Luís de Góngora y Argote, Poesía completa, edi­ción bilingüe, prologo y traducción Darie Novăceanu,
Editora Univers, Bucarest, 1982, 752 pp.).

(Excelsior, Mexico -Domingo, 19 de diciembre de 1982)